بررسی لیتوژئوشیمیایی و تعیین سطح تراز فرسایشی کانی سازی جیوه در منطقه طوره (غرب شهرستان خوی)

منطقه طوره در استان آذربایجان غربی، در غرب شهرستان خوی واقع شده است. این منطقه در زون افیولیتی خوی قرار گرفته است. بررسی های انجام گرفته نشان داده است که در گستره افیولیتی خوی، سنگ های سرپانتینیتی، آتشفشانی مافیک و کربناته در نتیجه کنش وری با سیستم های گرمابی، در جایگاه زمین شناسی و ساختاری مناسب دگرسان شده و به سنگ های لیستونیتی تبدیل شده اند. سنگهای لیستونیتی می توانند میزبان کانی سازی جیوه، طلا، آرسنیک، کبالت و نیکل باشند. اهمیت کانی سازی جیوه و طلا در لیستونیت ها، بیش از سایر فلزات است. رخدادهای لیستونیتی در مناطق خان گلی، بیوک دره، طوره و قورشاقلو گزارش شده است. این دگرسانی ها در برخی مناطق با کانی سازی های فلزی همراهند. لیستونیت های ناحیه خوی به سه قسمت قابل تفکیک می باشند: لیستونیت سیلیسی، سیلیسی– کربناته و کربناته. در منطقه طوره، تمرکزهایی از کانی سازی سولفیدی جیوه (کانه سینابر) به صورت رگه- رگچه ای در زون های دگرسان پدیدار شده اند که اغلب در ارتباط با لیستونیت سیلیسی می باشند. برای بررسی ناهنجاری عنصر جیوه در منطقه، اقدام به بررسی های لیتوژئوشیمیایی در منطقه شده است. در این پژوهش روش های آماری کلاسیک و آنالیز فاکتوری و روش فرکتالی عیار-مساحت روی نمونه های مربوط به عناصر منطقه طوره پیاده شده است. مهم ترین نتایج حاصل از تحلیل داده های ژئوشیمیایی، جدایش جوامع گوناگون آنومالی از یکدیگر و نیز تعیین زمینه و حد آستانه ای برای هر عنصر درمنطقه مورداکتشاف می باشد. امروزه یکی از مهم ترین روش های مورداستفاده در جدایش جوامع آنومالی از زمینه، روش های مبتنی بر هندسه فرکتال می باشد. در میان روش های فرکتالی، روش عیار- مساحت در اکتشافات ژئوشیمیایی برای جدایش جوامع آنومالی از زمینه به عنوان یکی از قوی ترین روش های شناخته شده برای تعیین حد آستانه با ضریب اطمینان بالا، استفاده می شود. نتایج حاصل از بررسی های آماری کلاسیک، میانگین عیاری برابر با ppm 5/176 برای عنصر جیوه در این محدوده مشخص کرده است، در حالی که در برخی از رگه ها عیار جیوه به مقادیر اقتصادی کانسارهای جیوه (حدود 35/0 درصد) می رسد. نمودار عیار- مساحت مربوط به عنصر جیوه نیز نشان می دهد که شکستگی در نمودار در عیار حدود ppm 1200رخ داده است. این مقدار نزدیک به حد اقتصادی جیوه برای استخراج که حدودppm1000است می باشد. سطح تراز فرسایشی کانی سازی جیوه با استفاده از داده های لیتوژئوشیمیایی و مقایسه ضرایب شاخص عنصری (نسبت های ضربی عناصر فوق کانساری به تحت کانساری) در هاله ژئوشیمیایی آن با مقادیر این شاخص ها در کانسار شناخته شده اولوجائوک (به عنوان کانسار استاندارد) مورد بررسی واقع شده است. ارزیابی ژئوشیمیایی رخنمون رخداد جیوه طوره بر اساس مقادیر ضرایب زونالیته ضربی نشان می دهد که این نهشته در سطح تراز کنونی، در قسمت یک سوم بخش بالایی هاله های استاندارد کانسار جیوه نوع اولوجائوک جای می-گیرد. از این رو، تنها بخش اندکی از آن فرسایش یافته است.